Wirtualne Media

Wątroba to jeden z najważniejszych narządów w organizmie człowieka. Spełnia ponad 500 różnych funkcji, wśród których wymienić można m.in. produkcję żółci niezbędnej w procesie trawienia, gromadzenie zapasów witamin A, D i B12 oraz neutralizowanie toksyn dostarczanych do organizmu w pożywieniu. Dlatego tak istotna z punktu widzenia jej kondycji jest odpowiednia profilaktyka, której jednym z podstawowych elementów jest racjonalne odżywianie. W jaki sposób odżywianie wpływa na pracę wątroby? I które nawyki warto wprowadzić do codziennego życia, aby jej pomóc?

Co Polacy wiedzą o wątrobie?

Według badania „Polacy a ich wątroba”², przeprowadzonego przez Instytut GfK na zlecenie firmy Sanofi
w 2017 r., 84 proc. respondentów zna miejsce położenia wątroby w ludzkim organizmie, a 73 proc. deklaruje, że nie odczuwa żadnych dolegliwości z nią związanych. Ponadto, 87 proc. potrafi wskazać przynajmniej jedną jej funkcję (do najczęstszych odpowiedzi należą: „oczyszczenie organizmu” - 50 proc., „produkowanie żółci” - 32 proc oraz „gospodarka tłuszczowa” - 31 proc.). Warto również przytoczyć dane dotyczące znajomości czynników ryzyka występowania dolegliwości wątrobowych - 70 proc. ankietowanych wskazało, że głównym zagrożeniem dla prawidłowej pracy wątroby jest nadmierne spożywanie alkoholu^[2]. Jednocześnie, połowa badanych uznała (kolejno 50 i 47 proc.), że do najważniejszych czynników ryzyka należy otyłość i nieprawidłowa dieta.

Ciekawie przedstawiają się również dane dotyczące profilaktyki zdrowia wątroby Polaków. Wśród odpowiedzi na pytanie: „Jak Pan/i dba o wątrobę?” znalazły się kolejno:

·         ograniczam tłuste jedzenie - 31 proc. wskazań,

·         ograniczam spożycie alkoholu - 22 proc.,

·         dbam o prawidłową dietę - 21 proc,

·         nie jadam w fast foodach - 18 proc.,

·         staram się pić dużo wody - 18 proc.,

·         ograniczam nadmiar cukrów - 11 proc.²

Uczestnicy badania najczęściej utożsamiają profilaktykę wątroby z określonym sposobem odżywiania. Czy słusznie?

Dieta dobra dla wątroby – czyli jaka?

Odpowiednia dieta, obok aktywności fizycznej, to jeden z najważniejszych elementów codziennego stylu życia, który bezpośrednio wpływa na masę ciała oraz nasze samopoczucie – komentuje Klaudia Wiśniewska, dietetyk, ekspert kampanii „interAKTYWNIE po zdrowie”. I właśnie od tych czynników w głównej mierze uzależniona jest prawidłowa praca naszej wątroby. Chociaż zdajemy sobie sprawę, że właściwe odżywianie jest kluczowe dla naszego zdrowia, bardzo często zapominamy o prostych zasadach. Po pierwsze należy zadbać o regularność w spożyciu posiłków – powinny one występować  w podobnych odstępach 3-4 godzinnych, z założeniem, że ostatni z nich spożyjemy 2-3 godziny przed snem. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest spożywanie 4-5 mniejszych porcji, zamiast 2-3 obfitych – pozwoli to mniej obciążyć naszą wątrobę. Kolejnym istotnym punktem jest sposób przygotowania posiłków. Oczywiście część produktów nadaje się do spożycia dopiero po obróbce cieplnej, warto jednak większość z nich przyrządzać na parze lub gotować w wodzie, ograniczając tym samym ich smażenie. Jeżeli to możliwe starajmy się również spożywać świeże posiłki tak, aby zmniejszyć konieczność ich ciągłego odgrzewania, które często wiąże się z dodatkiem tłuszczu. Poza ilością i sposobem przyrządzania posiłków, fundamentalną kwestią wciąż pozostaje jednak to, co jemy. Przede wszystkim należy ograniczyć nasycone kwasy tłuszczowe, pochodzące m.in. z tłustego mięsa czerwonego oraz cukry proste, zawarte w słodyczach i popularnych napojach gazowanych i niegazowanych. Ważne jest również wprowadzenie do diety owoców i warzyw w ilości minimum 400 g dziennie, zdecydowane ograniczenie picia alkoholu oraz odpowiednich płynów: wody, dobrej jakości kawy i herbaty – dodaje.

Wiele osób stosuje również diety, które w krótkim czasie pozwalają zrzucić „nadprogramowe” kilogramy. W jaki sposób ich stosowanie wpływa na funkcjonowanie wątroby?

Nadal do jednych z najbardziej popularnych należą dieta Dukana oraz dieta Kwaśniewskiego. Pierwsza z nich dostarcza znaczne ilości białka, szczególnie pochodzenia zwierzęcego. Produkty o wyższej zawartości białka charakteryzują się często wyższym indeksem sytości. Między innymi dzięki temu szybciej czujemy się syci, jemy mniej, finalnie spożywamy mniejsze ilości kalorii i chudniemy. Chociaż na pierwszy rzut oka, dieta Dukana wygląda obiecująco, spożywanie zbyt dużej ilości białka może nieść ze sobą potencjalne zagrożenia zdrowotne związane między innymi z nieprawidłową pracą wątroby. Długotrwałe stosowanie diety wysokobiałkowej może obciążać naszą wątrobę, która stanowi główne miejsce metabolizmu białek. Z kolei dieta Kwaśniewskiego na pozór wygląda również dość kusząco, ponieważ podczas jej stosowania można spożywać znaczną ilość tłustych mięs, serów czy jaj. Dieta ta również charakteryzuje się wyższym spożyciem białka oraz tłuszczu, co sprawia, że spożycie energii jest niższe i skutkuje spadkiem masy ciała. Często większy spadek masy ciała obserwowany podczas tej diety jest następstwem większej utraty wody. Długotrwałe stosowanie diety wysokotłuszczowej również może obciążać pracę naszej wątroby. Należy pamiętać, diety te charakteryzują się też często niższym spożyciem warzyw i owoców, które stanowią ważne źródło witamin i składników mineralnych. Dlatego, zachęcam do stosowania racjonalnej diety opartej na zasadach zdrowego żywienia uwzględniającej prawie wszystkie grupy produktów spożywczych, zamiast propozycji, które przynoszą szybkie efekty w postaci utraty masy ciała, jednak często ze szkodą dla naszego organizmu. Jeżeli chcemy mieć pewność, że dieta zadziała i jest dla nas odpowiednia, powinniśmy skonsultować się z dietetykiem – kończy Klaudia Wiśniewska, dietetyk, ekspert kampanii „interAKTYWNIE po zdrowie”.

Stłuszczenie wątroby – winny nie tylko alkohol

W badaniu „Polacy a ich wątroba” ponad połowa badanych osób stwierdziła, że brak nadużywania alkoholu oznacza, że nie muszą dbać o swoją wątrobę². Tymczasem choroby wątroby występują również u osób, które nie sięgają po tę używkę. Przykładem jest tu niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD), której przyczyną jest otyłość i nadwaga spowodowane niewłaściwym odżywianiem (głównie nieregularne posiłki, tłuste potrawy, nadmierna podaż węglowodanów, w tym słodyczy) oraz brak aktywności fizycznej[3].

NAFLD polega na nadmiernym gromadzeniu lipidów w hepatocytach, przy braku innych przyczyn stłuszczenia, w tym także nadużywania alkoholu (stąd nazwa niealkoholowa). NAFLD to poważne wyzwanie medyczne, które aktualnie zyskuje miano globalnej epidemii[4]. To bardzo groźne schorzenie, które może doprowadzić do zapalenia wątroby, zwłóknienia tego narządu, a następnie przejść w kolejne stadia - prowadząc do marskości lub raka wątrobowo – komórkowego[5].

Obecnie szacuje się, że ze względu na obserwowaną dużą liczbę osób z nadwagą i otyłością i brak aktywności fizycznej - podobnie jak w innych krajach rozwiniętych, zwiększy się liczba osób z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby (NAFLD)^3.

Zmiany środowiska naturalnego spowodowane działalnością człowieka oraz styl życia mogą oddziaływać negatywnie na nasze zdrowie i samopoczucie, dlatego budowanie świadomości na temat zagrożeń, jakie niesie rozwój cywilizacji ma coraz większe znaczenie. „interAKTYWNIE po zdrowie” to innowacyjna kampania, której celem jest pokazywanie wpływu cywilizacji na nasz organizm oraz edukowanie
w atrakcyjny i przystępny sposób na temat tego, jak kształtować właściwe codzienne nawyki, aby cieszyć się pełnią życia i zdrowia.

Akcję wspierają eksperci: psycholog Ewa Jarczewska-Gerc oraz dietetyk Klaudia Wiśniewska.

Organizatorem kampanii „interAKTYWNIE po zdrowie” jest firma Sanofi.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej: https://www.sanofi.pl/pl/o-nas/inicjatywy-wydarzenia/interaktywnie-po-zdrowie oraz na profilu SanofiPolska na Instagramie.