Odzyskanie pełnej sprawności ruchowej po urazie jest dla nas niezwykle ważne – pozwala na komfortowe wykonywanie pracy zawodowej, uprawianie sportu czy realizowanie pasji. Niespodziewane kontuzje mogą skutecznie pokrzyżować nasze plany, dlatego w przypadku ich pojawienia się, plan działania wydaje się prosty – jak najszybsza diagnoza, a następnie wdrożenie niezbędnej rehabilitacji. Kiedy powinniśmy ją rozpocząć i dlaczego nie warto przeprowadzać jej na „własną rękę” – odpowiada mgr Piotr Garbal, fizjoterapeuta z Centrum Medycznego Damiana.
Rehabilitacja pourazowa – jak powinna wyglądać?
Rehabilitacja pourazowa oznacza przywracanie pełnej sprawności i zakresu ruchów poszczególnych narządów naszego organizmu, które utraciliśmy poprzez uraz mechaniczny (np. w wyniku silnego uderzenia). Powinna stanowić nieodłączny element zasadniczego leczenia, bez którego wielokrotnie niemożliwe jest przywrócenie stanu sprzed kontuzji. Dlatego tak ważne jest, aby była dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta – uwzględniając rodzaj kontuzji (np. złamania kości, zwichnięcia stawów, uszkodzenia kręgosłupa), powikłania, płeć, wiek i charakter prowadzonego leczenia (np. unieruchomienie kończyny za pomocą szyny gipsowej czy konieczność przeprowadzenia operacji).
Rehabilitacja to najważniejszy czynnik decydujący o jakości i długości rekonwalescencji po doznanym urazie. O tym, jak istotny jest wybór odpowiednich zabiegów czy ćwiczeń rehabilitacyjnych świadczą m.in. liczne przykłady zawodowych sportowców, którzy powracali do pełnej sprawności ruchowej, nawet po bardzo skomplikowanych kontuzjach, a dodatkowo błyskawicznie odzyskiwali prezentowany wcześniej poziom sportowy (np. piłkarz Marcin Wasilewski, który doznał otwartego złamania kości piszczelowej, jednak po dwóch latach przerwy wrócił do zawodowego sportu). Odpowiednio dobrana i przeprowadzona rehabilitacja sprawi, że powrót do formy sprzed urazu będzie o wiele szybszy.
Zadbaj o bezpieczeństwo – nie lecz się „na własną rękę”!
Podstawowym celem rehabilitacji jest powrót pacjenta do pełnej sprawności ruchowej, umożliwiającej realizację codziennych zadań i planów. Uzyskanie satysfakcjonujących rezultatów jest możliwe tylko wówczas, gdy naszą rehabilitację przeprowadzimy w konsultacji ze specjalistą, który po wykonaniu badań zarekomenduje najlepszą dla naszego organizmu formę, zakres i czas trwania rehabilitacji.
Największym błędem pacjenta po urazie układu szkieletowego (np. skręcenie stawu skokowego) jest poszukiwanie sposobu powrotu do pełnej sprawności na „własną rękę” – komentuje mgr Piotr Garbal, fizjoterapeuta z Centrum Medycznego Damiana – Wyobraźmy sobie następujący przykład: dwóch różnych pacjentów doznało urazu stawu skokowego podczas uprawiania sportu. Jeden z nich otrzymał od ortopedy bardzo precyzyjne wskazania, którymi po pomyślnym zakończeniu rehabilitacji, podzielił się na forum internetowym. Drugi z pacjentów postanowił samodzielnie zająć się własną rehabilitacją i podczas poszukiwań skutecznej metody trafił na wspomniane forum internetowe. Pamiętajmy, że korzystając z podpowiedzi dostępnych w Internecie, nigdy nie mamy pewności, że doznaliśmy podobnego urazu, a znaleziona metoda rehabilitacji przyniesie takie same rezultaty. W konsekwencji może to doprowadzić do negatywnych skutków np. zwyrodnienia stawów, dlatego tak ważne jest wdrożenie leczenia pod okiem doświadczonego specjalisty – dodaje.
Jakie zabiegi są najskuteczniejsze?
Odpowiedź na powyższe pytanie powinniśmy otrzymać od lekarza specjalisty lub doświadczonego fizjoterapeuty, który diagnozuje nasz indywidualny przypadek w gabinecie lekarskim. Z jakimi zabiegami możemy „spotkać się” podczas konsultacji medycznej? W zależności od rodzaju doznanej kontuzji, wśród zarekomendowanych sposobów rehabilitacji znajdują się:
· Terapia manualna – terapeuta uciskając odpowiednie punkty na ciele, dociera do miejsc bolesnych i przywraca prawidłową równowagę mięśniowo-powięziową i kostną. Fizjoterapeuta dobiera indywidualnie do potrzeb pacjenta odpowiednią metodę terapii, która przywróci prawidłowe funkcjonowanie tkanek w skutek odniesionego urazu.
· Kinezyterapia (ćwiczenia indywidualne) – polega na indywidualnej pracy pomiędzy fizjoterapeutą i pacjentem – program rehabilitacji zostaje dostosowany do aktualnego stanu pacjenta. Fizjoterapeuta indywidualnie dobiera rodzaj ćwiczeń, ich intensywność i tempo osiągnięcia zamierzonego celu. W terapii wykorzystywane są różne przybory (małe piłki, taśmy, dyski sensoryczne, deskorolka) jak i przyrządy (duże piłki, maty, platformy do równowagi). Podczas kinezyterapii wykorzystywane są ćwiczenia wzmacniające, rozciągające, równoważne oraz wszystkie inne potrzebne do poprawy funkcji pacjenta i powrotu do sprawności. Celem nadrzędnym terapii indywidualnej (terapii manualnej, kinezyterapii, gimnastyki leczniczej, ćwiczeń usprawniających) jest przywrócenie maksymalnej sprawności fizycznej oraz zapobieganie nawrotom dysfunkcji.
Terapia manualna oraz ćwiczenia indywidualne są fundamentem rehabilitacji pourazowej. Innymi metodami (zabiegami) wspomagającymi proces powrotu do sprawności są:
· Hydroterapia – wykorzystująca termiczne i hydrostatyczne działanie wody użytej do zabiegu. Metoda wykorzystuje odpowiednią temperaturę i ciśnienie hydrostatyczne, które przyspieszają proces leczenia i regeneracji uszkodzonych tkanek. Warunkiem skuteczności jest właściwe dobranie rodzaju zabiegu, temperatury wody, czasu trwania, częstości i ilości zabiegów w serii. Metoda sprzyja regeneracji m.in. po doznanych złamaniach kości czy zwyrodnieniach stawów. Hydroterapia posiada pozytywny wpływ na uszkodzone narządy naszego ciało (zwiększając ukrwienie czy zmniejszając stany zapalne i obrzęki).
· Magnetoterapia – to leczenie zmiennym polem magnetycznym o niskiej częstotliwości. Posiada działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, wpływa na wytwarzanie kostniny, przyspiesza regenerację tkanek i pozwala hamować procesy destrukcyjne w stawach. Stosowana m.in. w leczeniu skręceń, zwichnięć stawów czy złamań kości. Podczas zabiegu nasze ciało (lub jego część) umieszcza się w polu magnetycznym, które łagodzi dolegliwości bólowe i przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek.
· Elektroterapia – to zabieg, który polega na leczniczym oddziaływaniu prądu na ciało człowieka. Na ciało pacjenta zakłada się specjalne elektrody, które transmitują prąd. Jeden zabieg trwa maksymalnie kilkanaście minut i prowadzony jest nieprzerwanie przez kilkanaście dni. Pozwala na objawowe leczenie schorzeń m. in. układu ruchu i neurologicznych za pomocą różnego rodzaju prądów leczniczych. Poza działaniem bezpośrednim prąd ma także znaczenie dla rozprowadzania substancji chemicznych i sygnałów nerwowych w ciele człowieka. Rodzaj prądu i jego dawka jest dobierana w zależności od leczonego schorzenia (uszkodzenie kości, ścięgien lub stawów), a także wrażliwości pacjenta. Zabieg trwa od 5 do 20 minut.
· Kinesiotaping – jest metodą terapeutyczną polegającą na aplikowaniu na ciało, w ściśle określony sposób, nierozciągliwej lub elastycznej taśmy w postaci wyciętych plastrów. Znajduje ona zastosowanie w medycynie sportowej w przypadku wystąpienia kontuzji lub przeciążenia. Metoda wykorzystywana jest w ortopedii i rehabilitacji, bezpośrednio oddziałuje na skórę (receptory bólu, czucia głębokiego), na układ limfatyczny, mięśnie oraz stawy. Tym samym zmniejsza ból w miejscach dotkniętych kontuzją.
· Krioterapia miejscowa – metoda polega na cyklicznych (krótkich) pobytach w komorze, w której temperatura wynosi od -60 do -140 stopni Celsjusza. Pod wpływem działania niskich temperatur naczynia krwionośne powierzchowne zmniejszają swoją średnicę, jednocześnie zwiększają ją naczynia krwionośne głębokie. Dzięki temu mechanizmowi uzyskujemy przekrwienie struktur głęboko ułożonych, a także zmniejszenie dolegliwości bólowych i zapalnych. Taki stan utrzymuje się w danej okolicy około 4 godz. Stosowana m.in. podczas leczenia stawów lub tkanek (skręcenia, zwichnięcia).
Powyższe metody nie wyczerpują dostępności zabiegów rehabilitacji pourazowej. Musimy pamiętać, że każdy przypadek , uraz jest inny i tylko indywidualne podejście fizjoterapeuty i dobranie odpowiednich zabiegów spowoduje szybki powrót do zdrowia sprzed urazu. Dlatego warto zdecydować się na wizytę u specjalisty.
